Πολλαπλασιασμός των μελισσιών με παραφυάδες
ΠΗΓΗ-ΕΛΛΗΝΙΚΟΜΕΛΙ.GR
Η προετοιμασία των βασιλικών κελιών και η τροφοδότηση είναι απαραίτητα για την παραγωγή καλών παραφυάδωνΟ φυσικός τρόπος πολλαπλασιασμού των μελισσιών είναι η σμηνουργία. Σημαντικός αριθμός ερασιτεχνών μελισσοκόμων εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αντικαθιστά τις απώλειες και να πολλαπλασιάζει τα μελίσσια του μ' αυτόν τον τρόπο. Τα μελίσσια που σμηνουργούν έχουν μικρές αποδόσεις σε μέλι, ενώ η σύλληψη και η εγκατάσταση των αφεσμών (πουλιών) απαιτεί σημαντικό κόπο και χρόνο. Για τους λόγους αυτούς, ο πολλαπλασιασμός με τη σμηνουργία δεν συμφέρει ούτε στον επαγγελματία ούτε στον ερασιτέχνη.
Στη σύγχρονη μελισσοκομία εφαρμόζονται τεχνικές μέθοδοι που επιτρέπουν στο μελισσοκόμο να πολλαπλασιάζει τα μελίσσια του με τον τρόπο που αυτός θέλει και να προλαμβάνει τη σμηνουργία. Οι μέθοδοι αυτοί στηρίζονται στην ικανότητα που έχουν τα ορφανά μελίσσια να μετατρέπουν μερικά εργατικά κελιά σε βασιλικά και να εκτρέφουν βασίλισσες από προνύμφες που προορίζονταν για εργάτριες. Οι μέθοδοι αυτοί είναι γνωστές ως διαίρεση των μελισσιών και ως σχηματισμός παραφυάδων. Με τον όρο διαίρεση εννοούμε το χώρισμα του μελισσιού σε δύο ίσα μέρη, ενώ με τον όρο παραφυάδα εννοούμε την αποκοπή ενός ή περισσοτέρων μικρών τμημάτων από ένα δυνατό μελίσσι και το σχηματισμό μικρών μελισσιών.
Με τη διαίρεση των μελισσιών στοχεύουμε στην πρόληψη της σμηνουργίας, την αύξηση του αριθμού των μελισσιών και στην παραγωγή μελιού από πρώιμες μελιτοφορίες, τόσο από το μητρικό μελίσσι όσο και από το ομοιόμορφο ορφανό.
Με το σχηματισμό παραφυάδων αποβλέπουμε στην παραγωγή νέων μελισσιών, την πρόληψη της σμηνουργίας και την παραγωγή μελιού από πρώιμες και όψιμες μελιτοφορίες.
Η διαίρεση εξ' αιτίας της παρουσίας μεγάλου αριθμού μελισσών, γόνου και προμηθειών επιτρέπει τον επιτυχή πολλαπλασιασμό με λιγότερη δαπάνη σε εργασία, από μέρους του μελισσοκόμου. Αντίθετα ο σχηματισμός των παραφυάδων απαιτεί περισσότερη γνώση και περισσότερη φροντίδα.
Για να επιτύχει ο μελισσοκόμος σ' οποιαδήποτε ενέργεια του πρέπει πρώτα να προγραμματίζει και στη συνέχεια να εκτελεί. Ο σχηματισμός παραφυάδων για να είναι επιτυχής από κάθε άποψη πρέπει να προγραμματισθεί με κάθε λεπτομέρεια σε κάθε βήμα του.
1.Παραγωγή βασιλικών κελιών
Είναι το σημαντικότερο μέρος της όλης εργασίας. Από την ποιότητα των βασιλισσών εξαρτάται η ποιότητα των μελισσιών που θα προκύψουν. Δυστυχώς οι περισσότεροι Έλληνες μελισσοκόμοι δεν ασχολούνται σωστά με τη βασιλοτροφία. Παράγουν βασίλισσες απλά με το ορφάνεμα κάποιων μελισσιών χωρίς να επιλέξουν και χωρίς να προετοιμάσουν τα μελίσσια που θα ορφανέψουν. Η συνήθεια που έχουν ορισμένοι μελισσοκόμοι να αφήνουν ορφανές τις μικρές παραφυάδες να εκθρέψουν μόνες τους βασίλισσες, είναι λανθασμένη και συχνά οδηγεί στην παραγωγή υποβαθμισμένων μελισσιών. Για να παραχθούν καλές βασίλισσες το μελίσσι πρέπει να έχει περίσσεια σε νέκταρ και γύρη, περίσσεια σε παραμάνες και σταθερά υψηλή θερμοκρασία. Μια μικρή παραφυάδα δεν πληρεί καμιά από τις παραπάνω προϋποθέσεις.
α) Επιλογή κατάλληλων μελισσιών
Άσχετα με τον τρόπο που θα παραχθούν τα βασιλικά κελιά οι προνύμφες, από τις οποίες θα δημιουργηθούν οι νέες βασίλισσες πρέπει να προέρχονται από μελίσσια με γνωστές ιδιότητες (ανθεκτικά στις ασθένειες του γόνου, παραγωγικά, ήρεμα). Το διάλεγμα αυτών των μελισσιών αναγκαστικά θα γίνει από μελίσσια με βασίλισσα δύο ή περισσότερων χρόνων ώστε να μπορούμε να εκτιμήσουμε τις ιδιότητες τους.
β) Προετοιμασία των μελισσιών
Βασιλικά κελιά μπορούμε να ετοιμάσουμε με την κλασική μέθοδο βασιλοτροφίας, με τη μέθοδο Demaree και με τον απλούστερο γνωστό τρόπο το ορφάνεμα των μελισσιών που επιλέξαμε για αυτήν τη δουλειά.
Βασιλοτροφία. Όσοι έχουν ασχοληθεί με βασιλοτροφία γνωρίζουν καλά όλη την διαδικασία για την προετοιμασία των μελισσιών για την παραγωγή καλών βασιλισσών. Είναι η καλύτερη μέθοδος, δυστυχώς όμως οι περισσότεροι επαγγελματίες μελισσοκόμοι την αγνοούν. Η βασιλοτροφία είναι ξεχωριστό κομμάτι της μελισσοκομίας και δεν μπορεί να αναπτυχθεί στον περιορισμένο χώρο ενός άρθρου.
Μέθοδος Demaree. Πολλοί είναι αυτοί που γνωρίζουν τη μέθοδο Demaree, κυρίως ως μέθοδο πρόληψης της σμηνουργίας, λιγότεροι αυτοί που την εφαρμόζουν και πολύ λιγότεροι αυτοί που την χρησιμοποιούν για την παραγωγή βασιλικών κελιών.
Επιλέγονται ανάλογα με τις ανάγκες μας σε βασιλικά κελιά ένα, δύο ή περισσότερα δυνατά μελίσσια με βασίλισσα δύο ή περισσότερων ετών. Αν ή βασίλισσα είναι νέα, εκτός του ότι δεν γνωρίζουμε τις ιδιότητες της, είναι πολύ πιθανό να μην παραχθούν βασιλικά κελιά. Τα μελίσσια αυτά τροφοδοτούνται για να αναπτυχθούν το δυνατό ταχύτερα. Δέκα ημέρες πριν από την προγραμματισμένη ημερομηνία παραγωγής παραφυάδων, μετακινούμε μισό μέτρο το επιλεγμένο μελίσσι και στη θέση του τοποθετούμε μια κυψέλη που περιέχει οκτώ άδειες κτισμένες κηρήθρες. Ανοίγουμε το μελίσσι, ψάχνουμε και βρίσκουμε τη βασίλισσα την οποία μεταφέρουμε μαζί με το πλαίσιο όπου γεννά και την τοποθετούμε στο κέντρο της κυψέλης με τις άδειες κηρήθρες. Μεταφέρουμε επίσης ένα πλαίσιο με σφραγισμένο γόνο που αρχίζει να εκκολάπτεται και το τοποθετούμε δίπλα στο πλαίσιο με τη βασίλισσα. Επάνω από την κυψέλη τοποθετούμε βασιλικό διάφραγμα και επάνω από το διάφραγμα πάτωμα με τα υπόλοιπα πλαίσια της αρχικής κυψέλης . Φροντίζουμε στο πίσω μέρος του επάνω πατώματος να δημιουργηθεί έστω μικρή είσοδος από την οποία θα μπορούν να εξέρχονται οι κηφήνες, οι οποίοι αλλιώς θα σφηνωθούν στο βασιλικό διάφραγμα και θα πεθάνουν στην προσπάθεια τους να βγουν έξω από την κυψέλη. Δύο ή τρεις ημέρες μετά ανοίγουμε την κυψέλη και εξετάζουμε στο επάνω πάτωμα να διαπιστώσουμε την έναρξη παραγωγής βασιλικών κελιών. Στη σπάνια περίπτωση που δεν διαπιστωθεί η παρουσία αρχής βασιλικών κελιών παρεμβάλουμε μεταξύ των δύο πατωμάτων ένα άδειο πάτωμα με κτισμένες κηρήθρες. Δέκα ημέρες από την πρώτη επέμβαση ανοίγονται τα μελίσσια, που εφαρμόσθηκε η μέθοδος, εξάγονται τα πλαίσια και ελέγχονται προσεκτικά για την παρουσία σφραγισμένων βασιλικών κελιών. Απομακρύνονται οι μέλισσες προσεκτικά με τη βούρτσα Δεν τινάζουμε ποτέ τα πλαίσια με τα βασιλικά κελιά ούτε τα αναστρέφουμε, γιατί με τις κινήσεις αυτές πληγώνονται οι βασιλικές νύμφες και πεθαίνουν. Στη συνέχεια κόβουμε προσεκτικά τα βασιλικά κελιά και τα μπολιάζουμε στις παραφυάδες που έχουμε ετοιμάσει. Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε στην παραφυάδα το πλαίσιο ολόκληρο με τα βασιλικά κελιά που υπάρχουν σ' αυτήν, αν δεν χρειαζόμαστε μεγάλο αριθμό βασιλικών κελιών.
Ορφάνεμα μελισσιών. Παράγουν βασίλισσες με ορφάνεμα συνήθως χωρίς καμιά προετοιμασία. Η προετοιμασία αυτή συνίσταται στην επιθεώρηση των μελισσιών που θα ορφανέψουμε, ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει πολύς πληθυσμός ιδιαίτερα από παραμάνες μέλισσες και επάρκεια τροφών. Αν το μελίσσι είναι δυνατό και υπάρχει επάρκεια σε νέκταρ και γύρη δεν προβαίνουμε σε καμιά ενέργεια. Αν όχι τροφοδοτούμε πριν απομακρύνουμε τη βασίλισσα με δύο λίτρα πυκνό σιρόπι και προσθέτουμε και ένα κιλό ζαχαρόπιτα. Στην περίπτωση που έχουμε την υποψία ότι δεν υπάρχει αρκετή γύρη, σπάνιο αυτή την εποχή τότε προσθέτουμε και ένα πλαίσιο με γύρη που θα πάρουν από άλλο μελίσσι.
Τα βασιλικά κελιά πρέπει να είναι έτοιμα (σφραγισμένα), την ημέρα που θα σχηματισθούν οι παραφυάδες. Για το λόγο αυτό ορφανεύουμε τα επιλεγμένα μελίσσια δέκα ημέρες πριν χωρίσουμε τις παραφυάδες.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
2. Σχηματισμός των παραφυάδων
Σε κάθε παραφυάδα τοποθετούνται 3-5 πλαίσια με μέλισσες, γόνο και τροφές. Τα πλαίσια με το γόνο είναι δυνατό να παρθούν με τις μέλισσες από το ίδιο μελίσσι ή γυμνές από διαφορετικά μελίσσια. Ο γόνος πρέπει να είναι στο μεγαλύτερο του μέρος σφραγισμένος, επειδή χρειάζεται λιγότερη φροντίδα και επειδή γρήγορα θα αυξήσει τον πληθυσμό της παραφυάδας. Τα πλαίσια με το γόνο τοποθετούνται στο κέντρο και αυτά με τις τροφές στην περιφέρεια. Ένα πλαίσιο με μέλι και ένα με γύρη θεωρούνται ως απαραίτητες προμήθειες για το καλό ξεκίνημα του νέου μελισσιού.
Οι παραφυάδες είναι δυνατό να σχηματισθούν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, αν παρθούν μέτρα που θα αποτρέψουν πιθανή λεηλασία και την επιστροφή των ηλικιωμένων μελισσών στη μητρική κυψέλη. Τα μέτρα αυτά είναι κλείσιμο της εισόδου της κυψέλης που τοποθετείται η παραφυάδα και στη συνέχεια απομάκρυνση και τοποθέτηση των παραφυάδων που θα σχηματισθούν. Αν όμως πρόκειται τα κυψελίδια να παραμείνουν στον ίδιο χώρο, η καλύτερη ώρα είναι αργά το απόγευμα. Έτσι μειώνονται στο ελάχιστο οι πιθανότητες λεηλασίας των αδύνατων παραφυάδων καθώς και η επιστροφή μεγάλου αριθμού συλλεκτριών στη μητρική κυψέλη. Η είσοδος των κυψελών τις πρώτες ημέρες πρέπει να είναι πολύ περιορισμένη.
Φυσικά στην παραφυάδα προστίθεται είτε μια νέα γονιμοποιημένη βασίλισσα είτε ένα σφραγισμένο βασιλικό κελί. Η συνήθεια που έχουν ορισμένοι μελισσοκόμοι να αφήνουν ορφανές τις μικρές παραφυάδες να εκθρέψουν μόνες τους βασίλισσες είναι πολύ λανθασμένη Στις μεγάλες παραφυάδες είναι προτιμότερο να δίνονται γονιμοποιημένες βασίλισσες, ώστε να αξιοποιηθεί αμέσως ο σημαντικά μεγάλος πληθυσμός τους. Επιπλέον έχει παρατηρηθεί ότι στις μεγάλες παραφυάδες, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, καθυστερεί η γονιμοποίηση της νέας βασίλισσας.
Σχηματισμός (κόψιμο) παραφυάδων για αναπαραγωγή.
Έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι η αφαίρεση μελισσών, γόνου και προμηθειών που απαιτούνται για το γέμισμα ενός κυψελιδίου, από ένα δυνατό μελίσσι, δεν έχει ουσιαστική επίδραση στην παραγωγή του μελιού. Ο μελισσοκόμος μπορεί μ' αυτόν τον τρόπο να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των μελισσιών του και το εισόδημα του από την πώληση των παραφυάδων. Οι παραφυάδες είναι δυνατό να παραμείνουν στο χώρο του μελισσοκομείου ή να μεταφερθούν σε άλλη περιοχή σε απόσταση τουλάχιστον τριών χιλιομέτρων ευθείας διαδρομής από το χώρο που είναι εγκατεστημένα. Στην περίπτωση που θα παραμείνουν στο χώρο του μελισσοκομείου θα πρέπει να τιναχθεί μέσα στην παραφυάδα ο πληθυσμός από ένα ή δύο επί πλέον πλαίσια ώστε να αντισταθμισθούν οι απώλειες από τις ενήλικες μέλισσες που θα επιστρέψουν στη μητρική τους κυψέλη.
Για το σχηματισμό των παραφυάδων συμφέρει επίσης να χρησιμοποιηθεί όλος ο πληθυσμός από μειονεκτικά μελίσσια, όπως ορφανά, πολύ επιθετικά, ευαίσθητα στις ασθένειες κλπ. Τα μελίσσια αυτά διαλύονται εντελώς. Ο πληθυσμός, ο γόνος και οι προμήθειες μοιράζονται αναλογικά σε τρεις ή τέσσερις παραφυάδες, οι οποίες τοποθετούνται γύρω από την παλαιά θέση της μητρικής κυψέλης σε σχήμα βεντάλιας με τρόπο που να δεχθούν το δυνατό πιο αναλογικά τις συλλέκτριες μέλισσες.
Σχηματισμός παραφυάδων για πρόληψη σμηνουργίας.
Κυριότερη αιτία της σμηνουργίας πιστεύεται ότι είναι η συμφόρηση, το μπλοκάρισμα της γο νοφωλιάς. Για το λόγο αυτό η απομάκρυνση μερικών πλαισίων με γόνο και μέλισσες από ένα δυνατό μελίσσι για το σχηματισμό παραφυάδας θεωρείται ως η ιδεώδης λύση για την πρόληψη της σμηνουργίας. Τα πλαίσια παίρνονται από το κέντρο της γονοφωλιάς και στη θέση τους τοποθετούνται πλαίσια με άδειες κηρήθρες και άχτιστα φύλλα κηρήθρας.
Η παραφυάδα είναι δυνατό να ενισχυθεί στη συνέχεια με γόνο από το ίδιο ή άλλα μελίσσια και να μεταφερθεί σε κανονική κυψέλη. Στη συνέχεια, όταν περάσει η περίοδος της σμηνουργίας, μπορεί να ενωθεί με τη μέθοδο της εφημερίδας με τη μητρική κυψέλη. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγεται η σμηνουργία, αντικαθίσταται η παλαιά και πιθανόν γηρασμένη βασίλισσα με μια νέα και δυναμική και ταυτόχρονα δημιουργείται την περίοδο της συγκομιδής ένα δυνατό μελίσσι ικανό να εκμεταλλευθεί με τον καλλίτερο τρόπο την ανθοφορία.
Απόλυτα αναγκαίος είναι ο σχηματισμός παραφυάδων για την καταστολή της σμηνουργίας, στα μελίσσια που έχουν ήδη αρχίσει την προετοιμασία. Στα μελίσσια που στην επιθεώρηση βλέπουμε ώριμα βασιλικά κελιά να κρέμονται από τις άκρες των κηρήθρων, η απομάκρυνση δύο ή και περισσότερων πλαισίων με γόνο ή η αύξηση του χώρου και τα . άλλα μέτρα πρόληψης είναι καταδικασμένα σε αποτυχία. Η ασφαλής λύση είναι το χώρισμα του μελισσιού σε πολλά μικρότερα. Δημιουργούμε τέσσερα, πέντε ή και περισσότερα μικρά μελίσσια, με προμήθειες μέλισσες, γόνο και βασιλικά κελιά και αν ο χώρος το επιτρέπει τα τοποθετούμε σε σχήμα βεντάλιας γύρω από τη θέση της μητρικής κυψέλης. Στην πραγματικότητα με τον τρόπο αυτό, προλαβαίνουμε τη σμηνουργία και αντί να ψάχνουμε τα σμήνη στα δένδρα, τα βάζουμε σε κυψέλες ή κυψελίδια την ώρα που εμείς θέλουμε. Ώριμα {σφραγισμένα) βασιλικά κελιά, από μελίσσια που ετοιμάζονται για σμηνουργία, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε παραφυάδες που σχηματίζονται από μελίσσια που θέλουμε να προλάβουμε τη σμηνουργία ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Οι βασίλισσες που παράγονται κατά την περίοδο της σμηνουργίας, εκτρέφονται κάτω από ιδεώδεις συνθήκες και είναι άριστης ποιότητας. Βέβαια πιστεύεται ότι οι βασίλισσες αυτές κληρονομούν την ιδιότητα της σμηνουργίας, σε φυλές όμως που ιδιότητα αυτή είναι ανεπτυγμένη σε υψηλό βαθμό, δεν έχει και μεγάλη σημασία.
Άσχετα με τη χρήση τους, οι παραφυάδες παρουσιάζουν ορισμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με τα κανονικά μελίσσια για το λόγο αυτό χρειάζονται και κάποια ιδιαίτερη περιποίηση.
Εξ' αιτίας του μικρού τους μεγέθους παρουσιάζουν δυσχέρεια στη διατήρηση της θερμοκρασίας, ιδιαίτερα στην περίπτωση που παρατηρούνται όψιμες παγωνιές την άνοιξη. Στις περιπτώσεις αυτές η αδυναμία διατήρησης της κατάλληλης θερμοκρασίας για την εκτροφή του γόνου, έχει σαν αποτέλεσμα την καταπόνηση του γόνου, που τον κάνει πιο ευαίσθητο στις ασθένειες όπως η ασκοσφαίρωση και η Ευρωπαϊκή σηψιγονία. Οι ασθένειες αυτές συνήθως αυτοθεραπεύονται, μόλις βελτιωθεί η εξωτερική θερμοκρασία και αυξηθεί ο πληθυσμός της παραφυάδας. Η νοζεμίαση προσβάλει επίσης ευκολότερα τις παραφυάδες, επιβραδύνει την ανάπτυξη τους και σε σοβαρές περιπτώσεις προκαλεί το θάνατο της βασίλισσας ή ακόμη και τον αφανισμό της παραφυάδας. Στον πολύ ζεστό καιρό οι αδύνατες παραφυάδες υποφέρουν και είναι δυνατό να πάθουν θερμοπληξία αν είναι εκτεθειμένες όλη μέρα στον ήλιο. Για το λόγο αυτό όσο οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές πρέπει να είναι τοποθετημένες σε μέρη προσήλια και απάνεμα. Όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές πρέπει να βρίσκονται μερικές ώρες της ημέρας υπό σκιά, αλλιώς να καλύπτονται με τεχνητή σκιά.
Ένα συχνό πρόβλημα των παραφυάδων είναι η έλλειψη τροφής, ιδιαίτερα αν ο καιρός μεταβληθεί αιφνίδια και περιορίσει το μελίσσι για μεγάλο διάστημα. Οι λίγες προμήθειες εξαντλούνται γρήγορα και ο περιορισμένος αριθμός συλλεκτριών που διαθέτει σε σχέση με την έκταση του γόνου, δεν επαρκεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Οι προμήθειες των παραφυάδων πρέπει να ελέγχονται συχνά. Αν υπάρχει ανάγκη τροφοδοσίας η καλύτερη μέθοδος είναι η προσθήκη ενός πλαισίου με μέλι, που μπορούμε να πάρουμε από ένα δυνατό μελίσσι. Αν δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα πρέπει να ταΐσουμε με σιρόπι ή ζαχαρόπιττα. Όταν ταΐζουμε με σιρόπι πρέπει να παίρνουμε όλα τα μέτρα που χρειάζεται για να αποφευχθεί η λεηλασία. Καλού κακού σε κάθε τάισμα η πόρτα πρέπει να ελαττώνεται στο ελάχιστο.
Προσοχή. Οι παραφυάδες δεν πρέπει να ενοχληθούν καθόλου το ελάχιστον επί δύο εβδομάδες μετά το μπόλιασμα του ώριμου βασιλικού κελιού. Αν το μελίσσι ενοχληθεί πριν η νεαρή βασίλισσα αρχίσει την ωοτοκία, πιθανότατα θα την σκοτώσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου