Η συγκομιδή και επεξεργασία του κεριού

Η συγκομιδή και επεξεργασία του κεριού

ΠΗΓΗ-ΕΛΛΗΝΙΚΟΜΕΛΙ.GR

Τα απολεπίσματα έχουν ανοιχτόχρωμο κερί, που είναι σχετικά ελεύθερο από ξένες ύλες και προτιμάται για την παραγωγή κεριού αρίστης ποιότητας. Το κερί από παλιές κηρήθρες, όπου υπήρχε γόνος, είναι σκούρου καστανού χρωματι­σμού. Επίσης, περιέχει πολλές ξένες ύλες, όπως εκδύματα προνυμφών(κουκούλια) και πρόπολη. Ό­ταν το κερί αυτό λιώνει, τα κουκούλια δρουν ως μικροσκοπικά σφουγγάρια, συγκρατούν το λιωμέ­νο κερί και πρέπει να συμπιεσθούν για να απε­λευθερωθεί το κερί. Το κερί που προέρχεται α­πό τις παλιές κηρήθρες είναι κατώτερης ποιότη­τας από το κερί που προέρχεται από τα απολε­πίσματα. Οι δυο αυτοί τύποι κεριού πρέπει να κα­θαρίζονται ξεχωριστά

Γενικές οδηγίες με 4 βήματα για τον κα­θαρισμό και την παραλαβή του κεριού:

1. Τα απολεπίσματα πλένονται μέσα σε χρο­νικό διάστημα 2 ημερών από την εξαγωγή του μελιού. Προσθέτουμε νερό στα απολεπίσματα και αναδεύουμε για να διαλυθεί το μέλι στο νερό. Αν υπάρχουν μεγάλα, μαύρα τεμαχίδια συλλέγονται και απομακρύνονται. Τα απολεπίσματα στραγγίζο­νται. Το στάδιο αυτό επαναλαμβάνεται 3 ή 4 φο­ρές για να απομακρυνθεί όσο το δυνατόν περισ­σότερο μέλι. Δεν υπάρχει ανάγκη να πλυθούν οι παλιές κηρήθρες.
2. Προσθέτουμε 5 εκατοστά νερό σε δοχεί­ο εμαγιέ ή από ανοξείδωτο ατσάλι. Το νερό ε­πιτρέπει στις ξένες ύλες να κατακαθίσουν ενώ το κερί επιπλέει. Το κερί από τα απολεπίσματα ή από τις παλιές κηρήθρες τοποθετείται σε σάκο (λινάτσα), ο οποίος δένεται και τοποθετείται μέσα στο δοχείο με το νερό. Στη συνέχεια, το δοχείο τοποθετείται σε φούρνο στη χαμηλότερη θερμο­κρασιακή ρύθμιση (ποτέ πάνω από 94°C) για 12 ώρες ή μέχρι να λιώσει το κερί. Επειδή οι θερ­μοκρασίες των φούρνων παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις, καλό είναι να χρησιμοποιείται θερ­μόμετρο φούρνου, το οποίο να ελέγχεται συχνά, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι διατηρείται η κα­τάλληλη θερμοκρασία.
3. Απομακρύνουμε το δοχείο με το λιωμέ­νο κερί από το φούρνο. Ο σάκος πιέζεται για να απομακρυνθεί όσο περισσότερο κερί είναι δυνα­τόν. Στη συνέχεια ο σάκος απομακρύνεται και το δοχείο τοποθετείται ξανά στο φούρνο για 2 ακό­μη ώρες. Αυτό το χρονικό διάστημα επιτρέπει στο νερό και τις ξένες ύλες να κατακαθίσουν και να απομακρυνθούν από το κερί. Σβήνουμε το φούρ­νο και αφήνουμε το κερί να κρυώσει χωρίς να κινήσουμε το δοχείο ώστε να μην ανακατευτούν το νερό και οι ξένες ύλες με το κερί.
4. Πιέζουμε το στερεοποιημένο κερί, εάν εί­ναι ζεστό υπάρχει περίπτωση το εσωτερικό να εί­ναι σε υγρή μορφή, ακόμη και αν το εξωτερικό είναι στερεό. Το κερί συστέλλεται καθώς ψύχε­ται και μπορεί να απομακρυνθεί εύκολα από το νερό. Απομακρύνουμε το κερί αφού έχει κρυώσει τελείως και ξύνουμε το εξωτερικό στρώμα με τις ξένες ύλες. Το κερί μπορεί να τοποθετηθεί στο φούρνο για 510 λεπτά ώστε να μαλακώσει το ε­ξωτερικό στρώμα και να γίνει πιο εύκολη η δια­δικασία κοπής του. Το καθαρό, πλέον, κερί αφή­νεται να στεγνώσει. Το εξωτερικό στρώμα με τις ξένες ύλες δεν πετιέται γιατί μπορεί να χρησιμο­ποιηθεί. Το δοχείο καθαρίζεται εύκολα με ζεστό νερό και σαπούνι. Το καθαρό κερί που παράγε­ται μπορεί να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε.

ΛΕΥΚΑΝΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡΙΟΥ

Μερικές φορές το κερί είναι πολύ σκούρο για οποιαδήποτε χρήση, όμως υπάρχει τρόπος να γίνει ανοιχτόχρωμο ώστε να χρησιμοποιηθεί σε κεριά, καλλυντικά, παρκέ κ.ά.
Το κερί όταν εκκρίνεται από τους κηρογόνους αδένες των μελισσών είναι σχεδόν τελείως λευκό, όμως το χρώμα του μπορεί να αλ­λάξει καθώς τα λέπια του κεριού έρχονται σε ε­παφή με το πλήθος των προϊόντων που συναντά­με σε ένα μελίσσι, όπως η γύρη και άλλες ουσί­ες της κυψέλης. Πολλές ουσίες προκαλούν εύ­κολα αλλαγή του χρώματος λόγω της απορρό­φησης τους από το κερί. Γύρη με κίτρινο χρώ­μα φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στο χρωματισμό του κεριού, για το λόγο αυτό το γε­νικά αποδεκτό χρώμα του φυσικού κεριού κυμαί­νεται από χρώμα άχυρου ως το κίτρινο του λε­μονιού. Όταν τα παλιότερα πλαίσια γόνου λιώ­σουν συνήθως παράγουν κερί με χρώμα από σκούρο κίτρινο ως πορτοκαλί, επειδή ρυπαίνεται και χρωματίζεται από την επαφή με άλλες πη­γές, όπως μέλι, πρόπολη, από υπερθέρμανση ή από τη χρήση δοχείων από σίδερο, μπρούντζο, τσίγκο ή χαλκό κατά την επεξεργασία του κεριού. Η σωστή χρήση του ηλιακού κηροτήκτη μπορεί να είναι ευεργετική για την παραγωγή καθαρού κεριού.

Έχουν αναπτυχθεί διάφορες μέθοδοι καθα­ρισμού και λεύκανσης κεριού με συστήματα που κατεργάζονται μεγάλες ποσότητες. Όμως ο απαι­τούμενος εξοπλισμός για τις εφαρμογές αυτές α­ποκλείει την οικονομική χρήση τους σε μικρή κλί­μακα. Η παρακάτω όμως διαδικασία δίνει πολύ καλά αποτελέσματα για μικρές ποσότητες.

Καταρχήν, χρειάζεται προσοχή γιατί το κερί είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο όταν λιώνει. Το λιωμένο κερί δεν πρέπει να εκτίθεται απευθείας σε φλό­γα. Συνιστάται ένα ηλεκτρικό μάτι και δοχείο με διπλά τοιχώματα όπου στο κενό θα υπάρχει νε­ρό, παράδειγμα αποτελεί ένας διπλός ατμολέβη­τας (Εικ. 3). Δοχεία από ανοξείδωτο ατσάλι είναι τα καλύτερα, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και δοχεία από αλουμίνιο, τσίγκο, νικέλιο ή σκεύη εμαγιέ.
Για κάθε κιλό κερί που θερμαίνεται στο δοχείο στους 75°C, προσθέτουμε αργά 100 γραμμάρια υπεροξειδίου του υδρογόνου (Η202) 3%, το οποίο μπορεί να αγοραστεί σε πολλά καταστήματα. Σε αυτήν τη συγκέντρωση το υπεροξείδιο του υδρογόνου είναι ασφαλές και εύκολο στη χρήση του. Από τη στιγμή που το υπεροξείδιο του υδρογόνου θερμαίνεται μέσα στο κερί το μίγμα πρέπει να ανακατεύεται συνεχώς. Καθώς το ελεύθερο οξυγόνο απελευθερώνεται, δημιουργούνται φυσαλίδες. Αυτό το οξυγόνο αντιδρά με τους οργανικούς ρυπαντές, προκαλεί την οξείδωση τους και τους διαχωρίζει από το κερί.

Μετά από 15-20 λεπτά θα πρέπει να υπάρχει ένα αισθητό καθάρισμα του κεριού. Όταν το υπεροξείδιο του υδρογόνου καταναλωθεί θα σταματήσει και η παραγωγή φυσαλίδων. Το νερό (Η20) που παραμένει θα κατευθυνθεί προς τον πυθμένα μαζί με άλλες ξένες ύλες που έχουν στερεοποιηθεί και διαχωριστεί.

Το κερί φιλτράρεται με λεπτό πανί ή όποια άλλη μέθοδο φιλτραρίσματος προτιμάτε. Το υπάρχον νερό μπορεί να περάσει από το φίλτρο και να συσσωρευτεί στον πυθμένα του δοχείου καθώς το κερί ψύχεται.
Το αποτέλεσμα είναι ένα καθαρό και ανοιχτόχρωμο κομμάτι κεριού. Μια επανάληψη της διαδικασίας θα ανοίξει ακόμη περισσότερο το χρώμα του κεριού, εάν αυτό θεωρηθεί απαραίτητο.
Εάν οι εγκαταστάσεις το επιτρέπουν, μεγαλύτερες ποσότητες κεριού μπορούν να καθαρισθούν με μικρότερη αναλογία υπεροξειδίου του υδρογόνου 3%. Με 500 γραμμάρια υπεροξειδίου του υδρογόνου 3%, μπορούν να καθαρισθούν 10 κιλά κεριού. Η εμπειρία βοηθάει στη βελτίωση της διαδικασίας. Τα χαρακτηριστικά του κεριού ποικίλουν ανάλογα τη γεωγραφική περιοχή και την ανθική προέλευση, για το λόγο αυτό είναι αναμενόμενο να υπάρχει, σε κάποιο βαθμό, διαφοροποίηση στην αντίδραση της επεξεργασίας λεύκανσης ανάμεσα σε διαφορετικά κεριά. Πάντως, το τελικό αποτέλεσμα είναι καθαρότερο κερί άρα και πιο κερδοφόρο προϊόν.